ความรู้ทั่วไปเรื่องช่องปากน้องหมาน้องแมว

แล้วเพื่อน ๆ รู้กันหรือเปล่าว่า... ช่องปากของน้องหมาน้องแมวนั้นมีความสำคัญยังไง และเราจะดูแลช่องปากของน้องหมาน้องแมวกันอย่างไร เพื่อให้เค้ากินอาหารได้อย่างเอร็ดอร่อย ไม่งอแงเวลาจะกินอาหาร ปากไม่เหม็น น่ารัก น่าจุ๊บตลอดไป ตัวเราเห็นแล้วก็มีความสุขไปด้วย เรียกว่า มีความสุขด้วยกันทั้งสองฝ่าย

ก่อนอื่นขอแนะนำตัวเองก่อน หมอชื่อหมอกิ๊ฟค่ะ วันนี้หมอจะมาเริ่มต้น ให้เพื่อน ๆ รู้จักช่องปากทั่ว ๆ ไป ของน้องหมา น้องแมวกันก่อน

ช่องปาก มีหน้าที่ รับรสชาติ นำอาหารและน้ำเข้าสู่ร่างกาย เคี้ยว ย่อยอาหาร แสดงพฤติกรรมและปกป้องตัวเอง
ในช่องปากจะประกอบด้วย

• โครงสร้างของกระดูก เช่น กะโหลก กระดูกกราม และฟัน
• โครงสร้างของเนื้อเยื่ออ่อน เช่น ริมฝีปาก กระพุ้งแก้ม เพดานปาก

น้องหมา น้องแมว มีหน้าตาหลากหลายกันไป ตามพันธุ์ของเค้า แต่จะแบ่งหน้าตาของ น้องหมา น้องแมว ออกเป็น 3 แบบหลัก ๆ (Cephalic index) คือ

1. พันธุ์หน้าสั้น (Brachycephalic breed) พวกที่มีความกว้างของกะโหลกมากกว่าความยาวของกรามล่าง ที่พวกเรารู้จักกันดี  เช่น แมวเปอร์เซีย สุนัขชิสุ สุนัขปั๊ก เป็นต้น พวกหน้าสั้น ทำให้ฟันขึ้นได้แบบเบียด ๆ ถ้าเพื่อน ๆ ลองเปิดปากดู บางตัว (ส่วนใหญ่) จะห็นว่าฟันจะขึ้นเบียดกันดูแล้วเก ๆ ปัญหาของพวกนี้จึงเป็นเรื่องของโรคปริทันต์ มีหินปูนเยอะ และเหงือกอักเสบมาก เพราะทำความสะอาดได้ ไม่ทั่วถึง

ผมหมาพันธุ์ปั๊กคั๊บ ผมเป็นหมาหน้าสั้น

2. พันธุ์หน้ายาวปานกลาง (Mesocephalic breed) พวกที่มีความกว้างของกะโหลกกับความยาวหน้าพอ ๆ กัน เช่น แมวอเมริกันช๊อตแฮร์ สุนัขปอมเมอเรเนียน สุนัขลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ เป็นต้น พวกนี้หน้าหล่อสวยตามปกติ ไม่ค่อยพบฟันเก แต่อาจพบว่าฟันบางซี่หายไปได้ ไม่ต้องตกใจ

หนูเป็นน้องหมาหน้ายาวปานกลางค่ะ สวยมั้ยคะ แต่หนูชอบมีปัญหาฟันน้ำนมค้างค่ะ

3. พันธุ์หน้ายาวมาก (Dolichocephalic breed) พวกนี้หน้าจะยาวมาก ความกว้างของกะโหลกจะสั้นกว่าความยาวของหน้ามาก ๆ เช่น แมวอะบิสสิเนียน สุนัขเกรย์ฮาว สุนัขดัชชุน เป็นต้น น้อง ๆ พวกนี้ บางครั้งจะเห็นว่ามีการสบฟันที่ผิดไป แทนที่ฟันบนจะคลุมฟันล่าง กลับกลายเป็นฟันล่าง (โดยเฉพาะฟันกราม) คลุมฟันบนแทน ฟันซี่นั้นเลยจะมีหินปูนมากกว่าปกติ ต้องดูแลดีดีนะ

ผมหน้ายาวมากครับผมชอบมีปัญหาฟันกรามล่างคลุมฟันกรามบนครับ

น้องหมา น้องแมว มีฟันทั้งหมด 2 ชุด (เหมือนคนเลย) นั่นคือ ฟันน้ำนม และ ฟันแท้

• น้องหมา มีฟันน้ำนม 28 ซี่ ฟันแท้ 42 ซี่
• น้องแมว มีฟันน้ำนม 26 ซี่ ฟันแท้ 30 ซี่

เมื่อน้องหมากับน้องแมวเกิดมา จะยังไม่มีฟัน พออายุประมาณ 3 สัปดาห์ ก็จะเริ่มมีฟันน้ำนมขึ้นมาก่อน โดยฟันน้ำนมจะมีหน้าตาเป็นฟันซี่เล็ก ๆ ดูเรียว ๆ และแหลมกว่าปกติ ฟันน้ำนมจะขึ้นสมบูรณ์ ก็ต่อเมื่อ น้องหมา น้องแมว อายุประมาณ 4 เดือน โดยในระหว่างนี้ ฟันแท้ก็จะขึ้นตามมา ตอนอายุประมาณ 3 เดือนครึ่งถึง 4 เดือน โดยฟันแท้จะค่อย ๆ ดันฟันน้ำนมออกมา ทำให้รากฟันน้ำนมค่อย ๆ กร่อนไป ในช่วงนี้เราอาจเห็นฟันน้ำนมหลุดอยู่ตามพื้นบ้านได้ ซึ่งอาจเห็นแต่ตัวฟัน ไม่เห็นรากฟัน ไม่ต้องตกใจนะ ฟันแท้จะขึ้นครบสมบูรณ์ เมื่ออายุประมาณ 6-7 เดือน

ปัญหาที่เพื่อน ๆ มักเจอ คือ ทำไมน้องหมาน้องแมวของเรา ถึงมีเขี้ยวมากกว่าปกติ นั่นหมายถึงว่า น้องหมาน้องแมวของเรา ประสบปัญหาฟันน้ำนมค้างแล้วล่ะ ปกติเมื่อฟันแท้ขึ้น ฟันน้ำนมก็ควรที่จะหลุดไป แต่ในกรณีที่ฟันน้ำนมไม่หลุด (สามารถเกิดขึ้นได้กับฟันทุกซี่ แต่มักพบปัญหาที่ฟันเขี้ยวบน)

ปัญหาที่ตามมา คือ ฟันแท้ขึ้นผิดจากแนวเดิมไป ทำให้เกิดฟันเก ส่งผลให้สบฟันผิดไปด้วย นอกจากนั้น ฟันที่ซ้อนกันอยู่ จะเป็นสาเหตุให้อาหารไปติดอยู่บริเวณดังกล่าว แล้วทำให้ความสะอาดได้ยาก และเกิดปัญหา เหงือกอักเสบ หินปูนตามมาได้ ถ้าเพื่อน ๆ เจอเหตุการณ์นี้ เมื่อน้องหมาน้องแมวอายุเกิน 7 เดือนไปแล้ว แนะนำว่าให้พาน้อง ๆ ไปหาสัตวแพทย์ เพื่อทำการตรวจและวางแผนการรักษา โดยการถอนออกดีกว่า

หมอกิ๊ฟ สพ.ญ. วริสรา ติษยางกูร
สัตวแพทย์ประจำหน่วย ทันตกรรม และช่องปาก แผนกศัลยกรรม
โรงพยาบาลสัตว์เล็ก คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย